Temel Metin Türleri

1. Hikâye Edici (Öyküleyici) Metinler

Özellikleri:
✔ Olay, zaman, mekân ve kişi ögeleri vardır
✔ “Ne oldu?” sorusuna cevap verir
✔ Genellikle geçmiş zaman kullanılır
✔ Betimlemeler içerir

Örnek Türler:

• Masallar
• Fabllar
• Anılar
• Romanlar

Örnek Metin:
“O sabah erkenden uyandım. Pencereden baktığımda her yerin bembeyaz karla kaplandığını gördüm. Hemen kıyafetlerimi giyip dışarı fırladım…”

---

2. Bilgilendirici (Öğretici) Metinler

Özellikleri:
✔ Gerçek bilgiler verir
✔ “Nasıl?”, “Neden?” sorularına cevap verir
✔ Geniş zaman kullanılır
✔ Grafik, tablo gibi görseller içerebilir

Örnek Türler:

• Ders kitapları
• Ansiklopediler
• Rehberler
• Haber yazıları

Örnek Metin:
“Güneş sistemi 8 gezegenden oluşur. En büyük gezegen Jüpiter, en küçük gezegen ise Merkür’dür. Gezegenler elips şeklinde yörüngelerde hareket eder…”

---

3. Şiir (Coşku ve Heyecan Bildiren Metinler)

Özellikleri:
✔ Duygu ve hayal dünyasına hitap eder
✔ Dize ve kıtalardan oluşur
✔ Ahenk unsurları vardır (kafiye, redif)
✔ Mecaz anlam yoğunluğu vardır

Örnek:
“Kar yağıyor üstümüze
Bembeyaz bir örtü gibi
Her taraf bembeyaz oldu
Ne güzel dünya değil mi?”

---

4. Günlük (Günce)

Özellikleri:
✔ Kişisel yazılardır
✔ Tarih belirtilir
✔ Yazarın duygu ve düşüncelerini içerir

Örnek:
“15 Kasım 2023
Bugün okulda çok heyecanlı bir gündü. Fen projem için ödül aldım. Öğretmenim çok güzel bir konuşma yaptı…”

---

Metin Türlerini Ayırt Etme Yöntemleri

---

Çözümlü Test Soruları

Soru 1

Aşağıdaki metinlerden hangisi bilgilendirici değildir?
A) “Türkiye’nin başkenti Ankara’dır.”
B) “Kediler ortalama 15-20 yıl yaşar.”
C) “Minik kedi, ağacın tepesinden bir kuş gördü.”
D) “Su 100°C’de kaynar.”

Çözüm:
C seçeneği (“Minik kedi, ağacın tepesinden bir kuş gördü.”) bir olay anlatır, öyküleyicidir.
Cevap: C

---

Soru 2

Hangi ifade şiir için doğrudur?
A) Grafiklerle desteklenir
B) Kafiye ve redif kullanılabilir
C) Tarafsız bir dil vardır
D) Sadece gerçek olayları anlatır

Çözüm:
B seçeneği (“Kafiye ve redif kullanılabilir”) doğrudur. Şiirin temel özelliklerindendir.
Cevap: B

---

Soru 3

“Bugün hayvanat bahçesine gittik. Aslanlar çok heybetli görünüyordu.”
Bu metin hangi türe örnektir?
A) Bilgilendirici
B) Şiir
C) Günlük
D) Masal

Çözüm:
Kişisel gözlem ve duygular içerdiği için günlük türündedir.
Cevap: C

---

Soru 4

Hangi başlık diğerlerinden farklı bir türe aittir?
A) “Karıncaların Yaşam Döngüsü”
B) “Deniz Kıyısında Bir Gün”
C) “Fotosentez Nasıl Gerçekleşir?”
D) “Matematik Problem Çözme Teknikleri”

Çözüm:
B seçeneği (“”Deniz Kıyısında Bir Gün”) hikâye edici metin örneğidir. Diğerleri bilgilendirici.
Cevap: B

---

Soru 5

“Yapraklar sarardı
Rüzgâr uğulduyor
Sonbahar geldi işte
Doğa hüzünleniyor”
Bu metin için hangisi söylenemez?
A) Şiir türündedir
B) Duygular aktarılmıştır
C) Bilimsel bir gerçeği anlatır
D) Kafiye kullanılmıştır

Çözüm:
C seçeneği (“Bilimsel bir gerçeği anlatır”) yanlıştır. Bu bir duygu aktarımıdır.
Cevap: C