Hikaye (Öykü) Türünün Genel Özellikleri ve Tarihsel Gelişimi 9. Sınıf Edebiyat

9. Sınıf 9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Konuları Konu Anlatımı

06.06.2025

Hikaye (Öykü) Nedir?

Hikaye (öykü), yaşanmış ya da yaşanması mümkün olayları kısa ve yoğun bir şekilde anlatan edebi türdür. Romanlardan daha kısa olmakla birlikte, tek bir olay etrafında şekillenir ve karakter sayısı sınırlıdır.

Hikaye türü, kısa ve etkileyici anlatımıyla edebiyatın en sevilen türlerindendir. Olay ve durum hikayesi olarak ikiye ayrılır. Türk edebiyatında Ömer Seyfettin ve Sait Faik önemli temsilcileridir.

Hikayenin Genel Özellikleri:

✔ Kısa ve yoğun anlatım vardır.
✔ Tek bir olay etrafında şekillenir.
✔ Sınırlı sayıda karakter bulunur.
✔ Betimleme ve diyaloglara yer verilir.
✔ Şaşırtıcı son (O. Henry tarzı) veya açık uçlu son (Çehov tarzı) kullanılabilir.
✔ Gerçekçi, fantastik veya psikolojik temalar işlenebilir.

Hikayenin Tarihsel Gelişimi

Dünya Edebiyatında Hikaye

İlk örnekler: Boccaccio’nun “Decameron” (14. yy), Binbir Gece Masalları
Modern hikaye: 19. yüzyılda Edgar Allan Poe, Guy de Maupassant, Anton Çehov gibi yazarlarla gelişti.
Maupassant (Olay Hikayesi): Olay ön plandadır, net bir son vardır.
Çehov (Durum Hikayesi): Olaydan çok karakter psikolojisi önemlidir, son açık uçludur.

Türk Edebiyatında Hikaye

İlk örnekler: “Kısas-ı Enbiya” (15. yy), “Mercimek Ahmet – Kâbusname”
Batılı anlamda ilk hikayeler: Ahmet Mithat Efendi – “Letâif-i Rivâyât” (1870), Samipaşazade Sezai – “Küçük Şeyler” (1892)
Milli Edebiyat Dönemi: Ömer Seyfettin (olay hikayeleri)
Modern Dönem: Sait Faik Abasıyanık (durum hikayeleri), Sabahattin Ali, Orhan Kemal

Hikaye Türleri ve Örnekler

Tür	Özellikler	Örnek Eser ve Yazar
Olay Hikayesi	Merak unsuru ön planda, net son	Ömer Seyfettin – “Bomba”
Durum Hikayesi	Psikolojik derinlik, açık son	Sait Faik – “Son Kuşlar”
Ben Merkezli Hikaye	Yazarın iç dünyası ön planda	Memduh Şevket Esendal – “Ayaşlı ve Kiracıları”
Fantastik Hikaye	Gerçeküstü olaylar	Franz Kafka – “Dönüşüm”

Çözümlü Test Soruları

Soru 1:

Aşağıdakilerden hangisi durum hikayesinin özelliklerinden biri değildir?
A) Psikolojik tahliller ön plandadır.
B) Olaydan çok atmosfer önemlidir.
C) Kesin bir sonla biter.
D) Anton Çehov bu türün öncüsüdür.

Çözüm: Durum hikayeleri açık uçlu biter, kesin son yoktur. Cevap: C

Soru 2:

“Küçük Şeyler” adlı eser, Türk edebiyatında Batılı anlamda ilk hikaye örneklerindendir. Bu eserin yazarı kimdir?
A) Ahmet Mithat Efendi
B) Samipaşazade Sezai
C) Ömer Seyfettin
D) Halit Ziya Uşaklıgil

Çözüm: Batılı anlamda ilk hikaye Samipaşazade Sezai – “Küçük Şeyler”dir. Cevap: B

Soru 3:

Aşağıdaki yazar-eser eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
A) Guy de Maupassant – Küçük Prens
B) Ömer Seyfettin – Bomba
C) Sait Faik Abasıyanık – Semaver
D) Anton Çehov – Köylüler

Çözüm: “Küçük Prens”, Antoine de Saint-Exupéry‘ye aittir. Cevap: A

Soru 4:

“Decameron” adlı eser, hikaye türünün ilk örneklerinden kabul edilir. Bu eserin yazarı kimdir?
A) Dante Alighieri
B) Giovanni Boccaccio
C) William Shakespeare
D) Victor Hugo

Çözüm: Decameron, Boccaccio‘ya aittir. Cevap: B

Soru 5:

Aşağıdakilerden hangisi olay hikayesinin özelliklerindendir?
A) Sonu okuyucunun yorumuna bırakır.
B) Merak unsuru ve çarpıcı son önemlidir.
C) Karakter tahlilleri derinlemesine yapılır.
D) Günlük yaşamın sıradanlığı anlatılır.

Çözüm: Olay hikayesinde merak unsuru ve net son vardır. Cevap: B

Soru 6:

Aşağıdaki eserlerden hangisi fantastik hikaye türüne örnektir?
A) Sait Faik – Havuz Başı
B) Franz Kafka – Dönüşüm
C) Ömer Seyfettin – Kaşağı
D) Sabahattin Ali – Kürk Mantolu Madonna

Çözüm: Kafka’nın “Dönüşüm” adlı eseri fantastik ögeler içerir. Cevap: B