1. Bilgilendirici (Öğretici) Metinler

✔ Amacı: Okuyucuya bilgi vermek, öğretmek
✔ Dil: Açık, net, resmî
✔ Yapı:

• Giriş (konuyu tanıtma)
• Gelişme (detaylı bilgiler)
• Sonuç (özet veya öneri)

Örnek Türler:

• Ders kitapları
• Ansiklopedi maddeleri
• Haber yazıları
• Rehberler (Nasıl yapılır?)

Örnek Metin ve Çözümleme

Başlık: “Güneş Sistemi’ndeki Gezegenler”
İçerik:
“Güneş Sistemi’nde 8 gezegen bulunur. Bunlar; Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün’dür. En büyük gezegen Jüpiter, en küçük ise Merkür’dür…”

Metin Analizi:

• Amaç: Bilgi vermek
• Dil: Nesnel, terimler kullanılmış
• Yapı: Sınıflandırma yapılmış

---

2. Hikâye Edici (Öyküleyici) Metinler

✔ Amacı: Olay anlatmak, okuyucuyu eğlendirmek veya duygulara hitap etmek
✔ Dil: Sanatsal, mecazlı
✔ Yapı:

• Serim (giriş)
• Düğüm (olay)
• Çözüm (sonuç)

Örnek Türler:

• Masallar
• Fabllar
• Anılar
• Romanlar

Örnek Metin ve Çözümleme

Başlık: “Küçük Astronot”
İçerik:
“Can, teleskopuyla yıldızları izlerken aniden parlak bir ışık gördü. Işık giderek büyüdü ve önünde durdu. İçinden yeşil elli bir uzaylı çıktı…”

Metin Analizi:

• Amaç: Eğlendirmek
• Dil: Betimlemeler var
• Yapı: Hayal ürünü

---

Karşılaştırma Tablosu

---

Çözümlü Test Soruları

Soru 1

Aşağıdaki metinlerden hangisi bilgilendirici değildir?
A) “Türkiye’nin en uzun nehri Kızılırmak’tır.”
B) “Kedi, birden havaya sıçrayıp perdeye tutundu.”
C) “Deprem anında çök-kapan-tutun hareketi yapmalısınız.”
D) “Photosentez, bitkilerin besin üretme sürecidir.”

Çözüm:
B seçeneği (“Kedi, birden havaya sıçrayıp perdeye tutundu.”) bir olay anlatır, öyküleyicidir.
Cevap: B

---

Soru 2

Hangi ifade hikâye edici metin için kesin doğrudur?
A) Grafik ve tablolarla desteklenir
B) “Ben” dili kullanılabilir
C) Tarafsız bir dil vardır
D) Sadece gerçek olayları anlatır

Çözüm:
B seçeneği (“”Ben” dili kullanılabilir”) doğrudur. Öyküleyici metinlerde kahraman anlatıcı olabilir.
Cevap: B

---

Soru 3

“Yemek tarifi” hangi metin türüne örnektir?
A) Hikâye edici
B) Şiir
C) Bilgilendirici
D) Dramatik

Çözüm:
Yemek tarifleri adım adım bilgi verir, bu nedenle bilgilendiricidir.
Cevap: C

---

Soru 4

Hangi başlık diğerlerinden farklı bir türe aittir?
A) “Mars’a Yolculuk Nasıl Yapılır?”
B) “Uzayda Kaybolan Çocuk”
C) “Roketlerin Çalışma Prensibi”
D) “Astronotların Eğitimi”

Çözüm:
B seçeneği (“”Uzayda Kaybolan Çocuk”) hikâye edici metin örneğidir. Diğerleri bilgilendirici.
Cevap: B

---

Soru 5

“Küçük kız, elindeki sihirli değneği sallayınca her yer rengârenk oldu.”
Bu cümle için hangisi doğrudur?
A) Bir deney sonucunu anlatır
B) Öyküleyici metinden alınmıştır
C) Tarihî bir olaydır
D) Nesnel bir ifadedir

Çözüm:
“Sihirli değnek” gibi hayalî öğeler içerdiği için öyküleyici metindendir.
Cevap: B