Kapsamına Göre Sözcükler Nedir?

Sözcükler, kapsamlarına (anlam alanlarına) göre genel anlamlı, özel anlamlı, somut, soyut, tek anlamlı ve çok anlamlı şeklinde sınıflandırılır. Bu konu, kelimelerin hangi durumlarda nasıl kullanıldığını anlamamızı sağlar.

Kapsamına Göre Sözcük Türleri

1. Genel Anlamlı ve Özel Anlamlı Sözcükler

• Genel Anlamlı Sözcükler: Aynı türden varlıkları topluca ifade eder.
  Örnek: Ağaç, hayvan, şehir
  (Tüm ağaçları, hayvanları veya şehirleri kapsar.)
• Özel Anlamlı Sözcükler: Tek bir varlığı veya kavramı ifade eder.
  Örnek: Çam, aslan, İstanbul
  (Belirli bir ağaç türünü, hayvanı veya şehri ifade eder.)

2. Somut ve Soyut Sözcükler

• Somut Sözcükler: Beş duyu organımızla algılayabildiğimiz varlıkları ifade eder.
  Örnek: Su, rüzgar, koku
• Soyut Sözcükler: Duyularla algılanamayan, zihinde tasarlanan kavramlardır.
  Örnek: Sevgi, özlem, mutluluk

3. Tek Anlamlı ve Çok Anlamlı Sözcükler

• Tek Anlamlı Sözcükler: Sadece bir anlamı olan kelimelerdir.
  Örnek: Termometre, mikroskop
• Çok Anlamlı Sözcükler: Farklı cümlelerde değişik anlamlara gelebilir.
  Örnek: “Yüz” (sayı, surat, yüzmek fiili)

---

Çözümlü Test Soruları

Soru 1

Aşağıdaki kelimelerden hangisi genel anlamlıdır?
A) Gül
B) Çiçek
C) Papatya
D) Lale

Çözüm:
“Çiçek”, tüm çiçek türlerini kapsayan genel bir ifadedir. Diğerleri özel anlamlıdır.
Cevap: B

---

Soru 2

Aşağıdaki kelimelerden hangisi soyut anlamlıdır?
A) Bulut
B) Hüzün
C) Masa
D) Kuş

Çözüm:
“Hüzün”, duyularla algılanamayan soyut bir kavramdır. Diğerleri somuttur.
Cevap: B

---

Soru 3

“Kol” kelimesi hangi cümlede farklı anlamda kullanılmıştır?
A) Kolunu masaya dayadı.
B) Arabanın kolu kırılmış.
C) Kolay bir iş değil.
D) Takımın sağ kolu çok güçlü.

Çözüm:

• A’da vücut kolu,
• B’de araba kapı kolu,
• D’de takımın önemli oyuncusu anlamında kullanılmıştır.
• C’de ise “kol” kelimesi geçmemektedir.
  Cevap: D

---

Soru 4

Aşağıdaki kelimelerden hangisi tek anlamlıdır?
A) Yüz
B) Kalem
C) Düşmek
D) Baş

Çözüm:
“Kalem”, genellikle tek anlamlı bir kelimedir (yazı yazma aracı). Diğerleri çok anlamlıdır.
Cevap: B

---

Soru 5

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ağır” kelimesi somut anlamda kullanılmıştır?
A) Ağır bir hastalık geçirdi.
B) Çantası çok ağırdı.
C) Ağır sözler sarf etti.
D) Ağır bir karar aldı.

Çözüm:
“Çantası çok ağırdı” cümlesinde “ağır” kelimesi fiziksel olarak tartılabilir bir anlam taşır (somut). Diğerlerinde soyut anlam vardır.
Cevap: B