Tiyatro-Eleştiri-Otobiyografi Özellikleri 9. Sınıf Edebiyat

9. Sınıf 9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Konuları Konu Anlatımı

10.06.2025

1. Tiyatro

Tanım: Sahne eseri olarak yazılan, olayların oyuncular tarafından canlandırılmasına dayanan edebî türdür.

Özellikleri:

✔ Diyalog ve monologlardan oluşur.
✔ Sahne, perde, kostüm, dekor gibi unsurlar vardır.
✔ Üç birlik kuralı (yer, zaman, olay birliği) klasik tiyatroda önemlidir.
✔ Trajedi, komedi, dram gibi türleri vardır.
✔ Göstermeye dayalı bir türdür.

Önemli Temsilciler:

William Shakespeare (Hamlet, Romeo ve Juliet)
Molière (Cimri, Tartuffe)
Haldun Taner (Keşanlı Ali Destanı)

2. Eleştiri (Tenkit)

Tanım: Bir sanat eserinin, düşüncenin veya olayın olumlu/olumsuz yönlerini inceleyen yazı türüdür.

Özellikleri:

✔ Nesnel veya öznel olabilir.
✔ Eserin güçlü ve zayıf yönleri analiz edilir.
✔ Bilimsel verilerden yararlanılabilir.
✔ Eleştirmenin bakış açısı önemlidir.

Türleri:

İzlenimsel Eleştiri: Yazarın kişisel beğenilerine dayanır.
Bilimsel Eleştiri: Nesnel verilerle eser incelenir.

Önemli Temsilciler:

Nurullah Ataç
Mehmet Kaplan

3. Otobiyografi (Öz Yaşam Öyküsü)

Tanım: Bir kişinin kendi hayatını kendi ağzından anlattığı yazı türüdür.

Özellikleri:

✔ Birinci kişi ağzından yazılır (“Ben” dili).
✔ Gerçek olaylara dayanır, kurmaca değildir.
✔ Kişinin iç dünyası, hatıraları ve deneyimleri aktarılır.
✔ Anı türüne benzer ama daha kapsamlıdır.

Önemli Örnekler:

Halide Edib Adıvar (Mor Salkımlı Ev)
Aziz Nesin (Böyle Gelmiş Böyle Gitmez)

Özellik	Tiyatro	Eleştiri	Otobiyografi
Anlatım Şekli	Diyalog & Sahne	Analiz & Yorum	Birinci Kişi
Gerçeklik	Kurgusal	Gerçek eserlere yönelik	Gerçek hayat
Temsilciler	Shakespeare	Nurullah Ataç	Halide Edib

Çözümlü Test Soruları

1 Aşağıdakilerden hangisi tiyatronun özelliklerinden değildir?
A) Diyaloglardan oluşması
B) Üç birlik kuralına uyması
C) Tamamen gerçek olayları anlatması
D) Sahne, kostüm gibi unsurların bulunması

Çözüm: C) Tiyatro kurgusal olabilir, gerçek olayları anlatma zorunluluğu yoktur.

2 “Bir romanın olay örgüsünü ve karakterlerini inceleyen yazı türü nedir?”
A) Otobiyografi
B) Eleştiri
C) Tiyatro
D) Deneme

Çözüm: B) Eleştiri, eser inceleme türüdür.

3 Aşağıdakilerden hangisi otobiyografinin özelliğidir?
A) Üçüncü kişi ağzından yazılması
B) Tamamen hayal ürünü olması
C) Yazarın kendi hayatını anlatması
D) Şiirsel bir dil kullanılması

Çözüm: C) Otobiyografi, kişinin kendi hayatını anlatmasıdır.

4 “Haldun Taner’in Keşanlı Ali Destanı eseri hangi türe örnektir?”
A) Eleştiri
B) Otobiyografi
C) Tiyatro
D) Deneme

Çözüm: C) Keşanlı Ali Destanı bir tiyatro eseridir.

5 Aşağıdakilerden hangisi eleştiri türünde eser vermez?
A) Nurullah Ataç
B) Mehmet Kaplan
C) Halide Edib Adıvar
D) Hüseyin Cahit Yalçın

Çözüm: C) Halide Edib daha çok roman ve hatıra türünde eserler vermiştir.

6 Otobiyografi ile anı türünü ayıran en önemli özellik nedir?
A) Otobiyografi şiirseldir, anı düzyazıdır.
B) Otobiyografi yazarın tüm hayatını, anı belirli bir dönemi anlatır.
C) Anılar tamamen kurgusaldır.
D) Otobiyografi üçüncü kişiyle yazılır.

Çözüm: B) Otobiyografi tüm hayatı kapsar, anı ise belli bir kesiti anlatır.